Wielrenners strijden meestal op de openbare weg om de prijzen. Over de route die ze volgen, wordt dan ook niet licht gedacht. Wat komt daar allemaal bij kijken? En welke belangen spelen mee bij het bepalen van een traject?
Als organisator van onder meer de Eneco Tour weet Herman Brinkhoff als geen ander welke wegen hij wel en niet kan opzoeken. De vraag hoe uitdagend het vinden van een geschikte route voor de Nederlands-Belgische etappekoers is, pareert de Brabander direct met een wedervraag: ,,In welk land?” Hij wil er maar mee aangeven dat er grote verschillen bestaan tussen Nederland en België. ,,In Nederland heb je te maken met twee uitersten. De kwaliteit van het asfalt behoort tot het beste van Europa, echter vind je ook nergens anders zo veel wegversmallingen en straatmeubilair. België heeft veel minder versmallingen en andere hindernissen, maar daar zitten de wegen juist wel vol met gaten. Ook heb je er nog steeds betonwegen met zo’n gleuf in het midden, de macadamwegen. En Wallonië is nog erger dan Vlaanderen.
Welke gevolgen al dat straatmeubilair heeft voor de organisatie van een wedstrijd, bleek goed tijdens de Gelderse Girostart. Brinkhoff en zijn team hadden ook daar de touwtjes in handen en brachten per etappe honderd motards op de been. Om risico’s te verkleinen, mogen deze motorrijders nooit een peloton renners inhalen. Zodra ze klaar zijn met het beveiligen van een bepaald obstakel, rijden zij via een andere route naar hun volgende opdracht. Door de aard van de Giro-route zorgde dat in Gelderland voor een logistieke puzzel van formaat. Brinkhoff: ,,We konden geen ‘dekkend plan’ maken. Daarom hebben we in Tiel vijftig extra signaleurs ingehuurd en op zondag, voor de etappe door de Achterhoek, zelfs tachtig.”
Ongeschreven regel
Voor een zo veilig mogelijke route zou een parkoersbouwer zich natuurlijk kunnen beperken tot ringwegen, snelwegen en brede binnenwegen. Zo omzeilt hij gevaarlijke obstakels in de binnenstad. Dat er soms toch bochtige finales en smalle passages uitgetekend worden, ligt dan ook niet altijd aan de creativiteit van de bouwer. Vaak spelen er andere belangen. In het geval van de Giro heeft organisator RCS Sport bijvoorbeeld de (ongeschreven) regel dat etappes zo dicht mogelijk in het centrum van een stad moeten passeren. En de finishlijn moet bij voorkeur voor het stadhuis getrokken zijn. Bij de Girostart in Denemarken zorgde dat tijdens de tweede rit voor een haakse bocht op pakweg 300 meter van de finish. Leuk voor het plaatje, zo’n idyllisch stadscentrum, maar extreem lastig voor een aanstormend peloton. Zo kwakte Theo Bos in de betreffende bocht tegen het asfalt waardoor zijn kansen op ritwinst in rook opgingen.
Naast RCS heeft ook de organiserende stad of provincie een vinger in de pap. Het aan citymarketing besteedde geld moet natuurlijk wel zoveel mogelijke schitterende plaatjes opleveren. En de mooiste gebouwen liggen nu eenmaal niet aan de ringweg. Volgens Brinkhoff had Gelderland de veiligheid van renners hoog in het vaandel staan. ,,Hun ambitieniveau lag zeer hoog. Er kwamen extra strobalen en zelfs de stootkussen van de Amstel Gold Race werden aangerukt.” Over Giro-organisator RCS is hij minder te spreken. ,,Zij denken als volgt: als een auto over een weggetje kan, dan lukt het ook met een peloton renners. Ook al is er links een rotswand en rechts een afgrond. Daar doen ze heel makkelijk over. Ook in Gelderland namen we wegen die ik als verantwoordelijke voor de route van de Eneco Tour nooit zou kiezen.”
Sabotage
Naast wegversmallingen en overambitieuze organisaties, kunnen ook omwonenden de koerspret flink bederven. De voorbeelden van punaises en spijkers op de weg zijn inmiddels niet meer op de vingers van twee handen te tellen. Sommige ‘wielersaboteurs’ gaan zelfs nog een stapje verder, stelt Brinkhoff. ,,Er zijn talloze Limburgse inwoners die hun auto met opzet verder op de weg zetten. Wanneer we het parkoers Tour uitzetten, staat de auto niet op de weg. Een of twee dagen later staat diezelfde auto ruim een meter van de kant en vormt hij een gevaarlijk obstakel.”
Het zijn acties van gefrustreerde bewoners, die de vele wielerkoersen in hun omgeving zat zijn. Vooral Zuid-Limburg is in het hoogseizoen bijna wekelijks gastheer van een of meerdere wedstrijden. Toch kan Brinkhoff geen enkel begrip opbrengen voor dergelijke sabotageacties. ,,Ze zouden juist blij moeten zijn! Als je de fiets- en wandelevenementen uit Zuid-Limburg weghaalt, kost ze dat overdreven gezegd vijftig procent van de economie. Daar heb ik nog eens een enorme discussie over gehad met een Limburgse wethouder. We mochten onze routeborden niet te ver van tevoren ophangen omdat ‘toeristen dan de route al zouden rijden. Daar hebben de bewoners last van’. Ik probeerde hem uit te leggen dat er dankzij de wielersport juist geld in het laatje komt, maar daarmee kon ik hem niet overtuigen. Ze willen wel de lusten van een mooie omgeving, maar niet de lasten. Dat lijkt me oneerlijk.”
Meer omlopen
Omdat veilige parkoersen steeds moeilijker te vinden zijn , kiezen steeds meer organisatoren voor een omloop als strijdtoneel, eventueel aangevuld met een aanlooproute. Aan de Canadese WorldTour-koersen in Québec en Montreal is te zien dat een dergelijke opzet goed werkt. De renners zijn lyrisch over het parkoers en ook de toeschouwers, die hun helden vaker voorbij zien komen, reageren enthousiast. In Nederland zijn omlopen dan ook de toekomst, voorspelt Brinkhoff. ,,Klassiekers voor lagere categorieën als de nieuwelingen en junioren vinden straks alleen nog maar plaats op omlopen van een kilometer of twaalf op rustige wegen buiten de bebouwde kom. Dat doet natuurlijk wel afbreuk aan de regel dat een etappe of klassieker van A naar B voert. Maar er is gewoon te weinig politiebegeleiding om alle weggebruikers van het parkoers weg te houden. Ook kunnen organisaties die inzet soms niet meer betalen. Over 25 jaar is er alleen nog koers mogelijk op polderwegen, heb ik weleens gezegd. Die voorspelling komt een keer uit.”
