Zo vaak als de Zwitsers, de Amerikanen of de Fransen won ons land nog niet een WK op de MTB, maar wel kent Nederland met Bart Brentjens en Puck Pieterse één wereldkampioen op de mountainbike. Het eerste WK vond in 1990 plaats en daarmee is het MTB’en nog een ‘groentje’ onder de wielerdisciplines. Met een stevige basis in zowel Noord-Amerika als in Europa. Op die twee continenten wordt ook de wereldbeker verreden.
Mountainbiken is in vergelijking met veldrijden maar zeker afgezet tegen wegwielrennen en baanwielrennen een jonge tak van de wielersport. De eerste echte mountainbike-wedstrijden vonden in de jaren tachtig plaats in de Verenigde Staten. De sport groeide snel in populariteit en sloeg ook in Europa aan, waar aanvankelijk vooral Frankrijk en Zwitserland snel inhaakten op de trend. In 1990 werd al het eerste WK gehouden en de wereldbeker volgde een jaar later. Hoewel er verschillende vertakkingen bestaan - zoals downhill, eliminator en marathon - wordt meestal de Cross Country bedoeld als het om mountainbiken gaat. Een circuit voor de internationale top bij de profs bestaat uit technische afdalingen, bospaden, rotsen en al dan niet kunstmatig aangelegde obstakels. Waar voorheen een MTB-wedstrijd wel eens drie uur kon duren, wordt er nu meestal zo'n anderhalf uur gereden door de profs op een circuit van circa zes kilometer.
Verkooppotentieel
Net als nu gebeurd met het gravelfietsen zag in de jaren negentig de fietsindustrie een enorm verkooppotentieel: veel mensen kochten immers naast hun racefiets een mountainbike. Bovendien bleek de fiets populair bij veel mensen die in het weekend – al dan niet in groepsverband – de bossen introkken voor een korte, maar veeleisende inspanning. Overal ontstonden MTB-routes, die vaak door de gebruikers zelf onderhouden worden. Wedstrijden ontstonden ook op voormalige vuilstorten waar het in Nederland wat minder aanwezige hoogteverschil gecreëerd werd. De laatste jaren ontstaan op parcoursen steeds vaker rockgardens, kunstmatig gecreëerde nabootsingen van veeleisende passages op de rotsen, die we hier in Nederland nu eenmaal ook niet kennen. Zo kan de basis voor een MTB-loopbaan prima in ons land gelegd worden, al is het daarna vaak wel zaak de uitdagende parcoursen in bijvoorbeeld Zwitserland, Oostenrijk, Frankrijk en Italië op te zoeken.
Brentjens en Pieterse schrijven historie
Dat eerste WK MTB in Durango (USA) was nog een Amerikaans feestje met de wereldtitels van Ned Overend en Juli Furtado en ook op het tweede WK gingen de Amerikanen met zowel de mannen- als de vrouwentitel aan de haal. Bij de mannen was het vervolgens na drie keer de Deen Henrik Djernis raak voor Bart Brentjens die in 1995 in het Duitse Kirchzarten naar de tot nog toe enige Nederlandse wereldtitel bij de mannen reed. Recordhouder is de Zwitser Nino Schurter met tien wereldtitels. Daarmee heeft hij een stevig aandeel in de twaalf gewonnen WK's van zijn land. Bij de vrouwen zijn Pauline Ferrand-Prevot (vijf) en haar thuisland Frankrijk (acht wereldtitels) recordhouder. In 2024 behaalde Puck Pieterse als eerste Nederlandse de wereldtitel MTB, Anne Terpstra werd er tweede.
Nederlandse Wereldkampioenen
Bijgewerkt tot en met 2025
| Editie | Mannen | Vrouwen |
| 1995 | Kirchzarten (GER) |
|
|
| 2010 | Mont Saint Anne (CAN) |
|
|
| 2014 | Hafjell (NOR) |
|
|
| 2024 | Pal Arinsal (AND) |
|
Medailles
Bijgewerkt tot en met 2025
Totaal
🥇 4x
🥈 5x
🥉 8x
In totaal: 1️⃣7️⃣ medailles
Elite Mannen
🥇 1x
🥈 1x
🥉 3x
Elite Vrouwen
🥇 1x
🥈 2x
🥉 1x
U23 mannen
🥇 1x
🥈 1x
🥉 3x
U23 vrouwen
🥇 0x
🥈 1x
🥉 1x
Junioren mannen
🥇 1x
🥈 0x
🥉 0x