Historie WK Baanwielrennen

Het baanwielrennen heeft als de oudste wielerdiscipline wel een nieuwe gedaante gekregen met de overdekte pistes en veel nieuwe onderdelen, maar blijft tegelijkertijd al ruim een eeuw lang boeien met een mix van snelle sprintonderdelen en spannende pelotonsnummers op de duuronderdelen. Van Piet Moeskops tot Harrie Lavreysen en van Keetie van Oosten - Hage tot Kirsten Wild heeft Nederland altijd een stempel kunnen drukken op de internationale baantoernooien.

Van de huidige grote disciplines in het wielrennen is het baanwielrennen de tak met de meeste historie. Niet gek ook als je bedenkt dat de wegen aan het einde van de negentiende eeuw doorgaans slecht waren en het materiaal veel te lijden had. In veel landen - waaronder Nederland - was het zelfs verboden om wielerwedstrijden op de weg te houden omdat dit voor alle verkeersdeelnemers te gevaarlijk werd geacht. Er waren over de hele wereld nog veel meer wielerpistes dan nu het geval is, open banen vaak, waar het publiek kon kijken naar wielersport van het hoogste niveau. Het eerste WK Baan werd dan ook al in 1893 in Chicago gehouden en georganiseerd door de voorloper van de internationale wielerbond UCI: de International Cycling Associastion (ICA). Het eerste WK profs was overigens in 1895 in Keulen, tot 1993 bleven er wereldtitels vergeven worden voor profs en ook voor amateurs. Het eerste WK voor vrouwen werd in 1958 gehouden. Toch is de sport wel degelijk zeer veranderd, er verdwenen onderdelen van het reguliere WK Baanprogramma zoals het rijden achter motoren. De sprint is eigenlijk het enige onderdeel dat vanaf het eerste begin al werd verreden. Een onderdeel overigens waarop Nederland een enorme historie heeft. Al voordat Harrie Lavreysen aan zijn voorlopig uit zes titels bestaande streak begon werd Piet Moeskops vijf keer wereldkampioen op dit onderdeel, Theo Bos en Arie van Vliet reikten tot drie wereldtitels.

Lavreysen steekt er bovenuit
Waar Nederland – ook dankzij de successen van Leontien van Moorsel en Ingrid Haringa bij de vrouwen – altijd al meetelde als baanland, springen twee individuele sporters eruit voor ons land. Harrie Lavreysen is momenteel zelfs de meest succesvolle baansporter met maar liefst zestien wereldtitels op voornamelijk de teamsprint en sprint maar ook op de keirin en de kilometer. Bij de vrouwen is Kirsten Wild de afgelopen jaren het meest succesvol geweest namens Nederland door negen wereldtitels te veroveren. Internationaal was dat overigens Anna Meares (Australië) met nog eens twee titels meer.

Overdekte banen als in Apeldoorn
De wielerpistes konden heel vroeger zelfs uit zand of grind bestaan, terwijl beton ook heel lang gangbaar was. Tegenwoordig zijn de locaties voor een WK Baan overdekt, waardoor hout de standaard ondergrond is geworden. Ook wordt er altijd gereden op een 250 meter piste Dit soort voorwaarden maken wel het aantal potentiële locaties schaarser, in Nederland mag een regulier WK alleen maar in Apeldoorn (Omnisport) worden gehouden, wat al twee keer gebeurde met een profkampioenschap. Onderdelen kwamen en gingen, maar op het WK staat al wel enige tijd een vaste basis van enerzijds sprintonderdelen en anderzijds duuronderdelen. Op de sprint kwam de teamsprint er relatief laat bij, terwijl het omnium vanaf 2007 werd toegevoegd aan de duuronderdelen.  Door de snelle sprintnummers te combineren met de wat meer tijd vergende duuronderdelen ontstaat er voor het publiek een mooie mix. Sinds enkele jaren heeft de UCI de sport voor mannen en vrouwen meer gelijkwaardig gemaakt door de 500 meter bij de vrouwen te vervangen voor de kilometer, ook reden voorheen twee teamsprintsters en drie ploegachtervolgsters rond. Dat is nu veranderd in respectievelijk drie en vier. Wel verschillen soms de afstanden nog in de pelotonsonderdelen.

Momenteel zijn dit de onderdelen die verreden worden op een WK Baan:

• Kilometer
• Sprint
• Keirin
• Teamsprint
• Individuele achtervolging
• Ploegachtervolging
• Madison (koppelkoers)
• Afvalkoers
• Scratch
• Puntenkoers
• Omnium (bestaande uit een tempokoers, scratch, afvalkoers en puntenkoers)

Nederlandse wereldkampioenen

Bijgewerkt tot en met 2024

Medailles

Bijgewerkt tot en met 2024

🥇 89x
🥈 89x
🥉 75x
In totaal: 2️⃣5️⃣3️⃣ medailles

Medailles per onderdeel

Edities in Nederland

• Amsterdam (1925)
• Amsterdam (1938)
• Amsterdam (1948)
• Amsterdam (1959)
• Amsterdam (1967)
• Amsterdam (1979)
• Apeldoorn (2011)
• Apeldoorn (2018)